2018 Bilim ve Teknoloji Alanındaki Gelişmeler

2018 yılında da insanlığa büyük faydalar sağlayabilecek bilimsel keşifler, teknolojik ve tıbbi yeniliklerle geçti. İşte bu alanlardaki keşif ve yenilikleri derleyip paylaştığım bu yılın son yazısı.

Bilim

1. İlk defa insanlarda CRISPR kullanılarak genetik düzenleme yapılması Bilim insanları, CRISPR teknolojisini insan embriyolarında belirli genetik hastalıkları düzeltmek için başarıyla kullandı. Bu gelişme, genetik hastalıkların önlenmesi ve tedavisi konusunda devrim niteliği taşıyan bir adım olarak kabul edildi.

2. Mars’ta sıvı su izlerinin keşfi Mars’ta sıvı halde suyun varlığına işaret eden bir yeraltı gölü keşfedildi. Bu buluş, gezegende yaşam potansiyelinin anlaşılması ve Mars’a yapılacak insanlı görevler için önemli bir dönüm noktasıydı.

3. İnsan yapımı genetik kodlu organizmaların geliştirilmesi Bilim insanları, sentetik biyoloji alanında çığır açan bir çalışma ile insan yapımı genetik kod kullanan organizmalar oluşturmayı başardı. Bu gelişme, biyoteknoloji ve ilaç geliştirme alanlarında önemli bir ilerleme sağladı.

4. İlk yapay embriyo laboratuvarda oluşturuldu Fare kök hücreleri kullanılarak, döllenmiş yumurta olmadan laboratuvar ortamında embriyo oluşturuldu. Bu, organ nakli ve doğurganlık çalışmaları için yeni bir kapı araladı.

5. Parker Güneş Sondası’nın fırlatılması NASA, Güneş’i yakından incelemek için Parker Güneş Sondası’nı başarıyla fırlattı. İnsan yapımı bir nesne, ilk kez bu kadar yüksek sıcaklıklara ve Güneş’e bu kadar yakın bir mesafeye ulaşmayı hedefledi.

6. Yeni bir ilkel insan türünün keşfi Filipinler’de yapılan arkeolojik kazılarda daha önce bilinmeyen bir insan türüne ait fosiller bulundu. Bu keşif, insan evrimine dair bilgilerimizi genişletti.

7. Yapay zekâ, protein yapılarını çözmede ilerleme sağladı DeepMind’ın geliştirdiği AlphaFold sistemi, proteinlerin üç boyutlu yapısını tahmin etmede önemli başarılar elde etti. Bu gelişme, biyomedikal araştırmalar ve ilaç geliştirme çalışmalarını hızlandırdı.

8. Antarktika’da devasa buzdağının kopması Antarktika’da Larsen C buz sahanlığından yaklaşık 1 trilyon ton ağırlığında devasa bir buzdağı koptu. Bu olay, küresel ısınmanın etkileri konusunda önemli bir uyarı olarak değerlendirildi.

9. En uzak yıldızın gözlemlenmesi Hubble Uzay Teleskobu, Dünya’dan yaklaşık 9 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan bir yıldızı tespit etti. Bu yıldız, gözlemlenmiş en uzak yıldız olarak kayıtlara geçti.

10. Yeni bir kanser tedavi yöntemi: CAR-T hücre tedavisi Kanser tedavisinde umut veren bir gelişme olarak, CAR-T hücre tedavisi, bağışıklık sistemini kanser hücrelerini yok etmek için programladı. Özellikle çocukluk çağı lösemisi gibi hastalıklarda etkili olduğu görüldü.

11. Antarktika’nın derinliklerinde süper sıcak suyun keşfi Bilim insanları, Antarktika’nın Ross Buz Sahanlığı’nın altında sıcak su kaynakları keşfetti. Bu suyun buz tabakasını eritebileceği ve okyanus seviyesinin yükselmesine katkı sağlayabileceği tespit edildi.

12. Mini organların (organoid) laboratuvarda üretilmesi Beyin, böbrek ve bağırsak gibi organların küçük, fonksiyonel modelleri laboratuvarda üretildi. Bu organoidler, insan hastalıklarının daha iyi anlaşılması ve ilaçların test edilmesi için yeni bir araç sundu.

13. İnsan beynini taklit eden çiplerin geliştirilmesi Nöronların çalışma biçimini simüle edebilen, enerji verimli “nöromorfik” çipler üretildi. Bu teknoloji, yapay zekâ uygulamalarını hızlandırma ve beyin-benzeri hesaplama sistemleri geliştirme potansiyeline sahiptir.

14. Yeni kuantum üstünlüğü başarıları Kuantum bilgisayarlar, belirli hesaplama problemlerinde klasik bilgisayarların çok ötesinde performans göstermeye başladı. Özellikle Google ve IBM’in kuantum araştırmaları büyük ilerlemeler kaydetti.

15. Çift yıldız sistemindeki gezegenlerin keşfi Gökbilimciler, ilk kez bir çift yıldız sisteminde stabil bir şekilde var olabilen bir gezegen keşfetti. Bu keşif, evrenin farklı bölgelerinde yaşam potansiyelini araştırmak için yeni ipuçları verdi.

16. Plastik kirliliğini yiyen enzimlerin keşfi Plastik kirliliğini azaltmaya yardımcı olabilecek bir enzim keşfedildi ve geliştirildi. Bu enzim, plastik atıkları daha hızlı bir şekilde parçalayarak geri dönüşümü kolaylaştırdı.

17. İnsan embriyosunun ilk 14 gününün detaylı haritalandırılması Embriyonik gelişimin ilk günleri ayrıntılı bir şekilde haritalandırıldı. Bu çalışma, insan gelişimi ve doğum kusurlarının anlaşılmasında büyük bir adım oldu.

18. Yeni kuyruklu yıldızların keşfi ve incelenmesi Bilim insanları, Güneş Sistemi dışından geldiği düşünülen ikinci bir kuyruklu yıldızı keşfetti. Bu gök cisminin yapısı ve içeriği, diğer yıldız sistemlerinin kimyasını anlamaya yönelik yeni bilgiler sundu.

19. Dünya’nın manyetik alanındaki kayma hızlandı Bilim insanları, Dünya’nın manyetik kuzey kutbunun hızla hareket ettiğini ve manyetik alanın zayıfladığını gözlemledi. Bu durum, manyetik kutupların yer değiştirme olasılığına işaret ederek bilim dünyasında endişelere yol açtı.

20. Yeni bir antibiyotik türü keşfi Toprağın mikrobiyal içeriğini inceleyen araştırmacılar, daha önce bilinmeyen bir antibiyotik türü keşfetti. Bu yeni antibiyotik, antibiyotik direncine karşı önemli bir savunma aracı olabileceği için büyük bir heyecan yarattı.

21. Uzay madenciliği konseptinde ilerleme Ay ve asteroitlerden değerli madenlerin çıkarılmasını hedefleyen uzay madenciliği projelerinde ilerleme kaydedildi. Bu teknoloji, uzay keşiflerini desteklemek ve Dünya’daki doğal kaynaklara olan bağımlılığı azaltmak için önemli görüldü.

22. Buzulların erimesinin hızlanması 2018’de yapılan araştırmalar, Grönland ve Antarktika buzullarının beklenenden daha hızlı eridiğini ortaya koydu. Bu bulgular, küresel ısınmanın etkilerini ve deniz seviyelerinin yükselme hızını yeniden değerlendirmek için kullanıldı.

23. Sentetik etin gelişimi Laboratuvarda üretilen et (kültür eti), 2018’de önemli bir ticari adım attı. Bu teknoloji, hayvancılığın çevresel etkilerini azaltma ve sürdürülebilir gıda üretimi için büyük bir potansiyel sunuyor.

24. Uzaydaki ilk biyolojik deneyler Uluslararası Uzay İstasyonu’nda yapılan deneylerde, uzay koşullarının mikroorganizmalar ve bitkiler üzerindeki etkileri incelendi. Bu çalışmalar, uzun vadeli uzay yolculukları için hayati bilgiler sağladı.

25. Derin denizlerde bilinmeyen canlıların keşfi Derin denizlerde yapılan araştırmalar, daha önce bilinmeyen birçok canlı türünün keşfine olanak sağladı. Bu türler, ekstrem koşullarda yaşamın nasıl sürdürüldüğüne dair yeni bilgiler verdi.

Teknoloji

1. 5G teknolojisinin test edilmesi ve yaygınlaşması 2018, 5G teknolojisinin önemli testlere ve erken aşama uygulamalara başladığı bir yıl oldu. 5G’nin çok daha hızlı internet bağlantıları sunması ve endüstriyel IoT (Nesnelerin İnterneti) uygulamaları için büyük fırsatlar yaratması bekleniyor.

2. Yapay zekâ ve makine öğrenmesindeki ilerlemeler Yapay zekâ ve makine öğrenmesi, özellikle sağlık, finans ve otomotiv sektörlerinde önemli adımlar attı. Derin öğrenme ve sinir ağları gibi yeni yöntemler sayesinde, daha doğru ve verimli sistemler geliştirilmeye başlandı. Ayrıca, yapay zekâlı sesli asistanlar daha sofistike hale geldi.

3. Otonom araçlar konusunda önemli adımlar 2018, otonom araçların geliştirilmesinde büyük ilerlemeler kaydedilen bir yıl oldu. Tesla, Waymo gibi şirketler, kendi sürücüsüz araçlarını test etmeye devam ederken, bu araçların daha güvenli hale getirilmesi için yeni sensörler ve yazılımlar geliştirildi.

4. Blockchain ve kripto para teknolojilerindeki gelişmeler Blockchain teknolojisi, yalnızca kripto paralarda değil, finans, sağlık ve tedarik zinciri gibi birçok alanda da kullanılmaya başlandı. 2018’de, blockchain’in güvenli ve merkeziyetsiz yapısı, büyük veri işlemleri ve kimlik doğrulama süreçlerinde devrim yaratma potansiyeli taşıdığı düşünüldü.

5. Yapay zekâ tabanlı sağlık çözümleri 2018’de yapay zekâ ve veri analitiği, sağlık sektöründe daha fazla kullanılmaya başlandı. Özellikle hastalık teşhisi, tedavi planlaması ve ilaç geliştirme süreçlerinde yapay zekâ uygulamaları büyük bir potansiyel gösterdi. IBM’in Watson sağlık platformu ve Google’ın sağlık projeleri bunlara örnektir.

6. Akıllı ev cihazlarının yaygınlaşması 2018, akıllı ev cihazlarının hızla arttığı bir yıl oldu. Amazon’un Alexa ve Google Home gibi sesli asistanlar, evdeki diğer cihazlarla entegre olarak kullanılabiliyor. Ayrıca, akıllı güvenlik sistemleri, termostatlar ve aydınlatma gibi cihazlar daha yaygın hale geldi.

7. Giyilebilir teknoloji ürünlerinin gelişmesi Giyilebilir teknoloji, sağlık takibi ve spor endüstrilerinde büyük bir dönüşüm yaşadı. 2018’de akıllı saatler, fitness takip cihazları ve sağlık izleyicileri daha ileri teknolojilerle donatılarak kullanıcılara daha fazla veri sağladı. Apple Watch ve Fitbit gibi cihazlar, kullanıcıların kalp ritmi, uyku düzeni gibi verileri takip etmelerine olanak tanıdı.

8. Yapay zekâyla güçlendirilmiş siber güvenlik Siber güvenlik alanında yapay zekâ destekli yazılımlar ve sistemler 2018’de büyük bir ivme kazandı. Bu sistemler, potansiyel tehditleri daha hızlı ve doğru bir şekilde tespit edebiliyor, saldırılara karşı daha proaktif çözümler geliştirebiliyordu.

9. Sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklikte yeni atılımlar 2018’de sanal gerçeklik (VR) ve artırılmış gerçeklik (AR) teknolojilerinin ticari kullanım alanları arttı. Eğitim, eğlence ve perakende sektörlerinde bu teknolojilerin daha fazla yer alması sağlandı. Örneğin, AR uygulamaları ile kullanıcılar gerçek dünyaya sanal öğeler ekleyebiliyordu.

10. Robotların daha insansı hale gelmesi 2018’de, robot teknolojisi, insan benzeri özelliklere sahip makinelerin geliştirilmesinde önemli bir yol kat etti. SoftBank’ın Pepper robotu gibi robotlar, insanların duygularına tepki verebilen ve sosyal etkileşimlerde bulunan cihazlar olarak dikkat çekti.

11. Akıllı telefonların evriminde yeni adımlar Akıllı telefonlarda 2018’de önemli yenilikler yaşandı. Özellikle ekran çerçevesinin daraltılması, daha güçlü işlemciler ve yapay zekâ tabanlı fotoğrafçılık uygulamalarıyla telefonlar daha gelişmiş hale geldi. Apple, Samsung ve Huawei gibi şirketler, akıllı telefonları bir adım ileriye taşıyan yeni modelleri piyasaya sürdü.

12. Droneların ticari kullanımı 2018’de, drone teknolojisi daha da gelişerek ticari alanda yaygınlaştı. Özellikle paket teslimatları, tarım alanlarında kullanılmak üzere yapılan iyileştirmeler ve hava çekimleri gibi birçok sektörde drone kullanımı arttı.

13. Genetik mühendislik ve biyoteknolojiye yönelik teknolojik gelişmeler Genetik mühendislikte kullanılan biyoteknolojik araçlar, 2018’de daha erişilebilir ve daha güçlü hale geldi. CRISPR genetik düzenleme tekniği, biyoteknoloji endüstrisinde büyük bir dönüm noktasıydı ve özellikle genetik hastalıkların tedavisi konusunda yeni umutlar doğurdu.

14. Elektrikli araçların yaygınlaşması Elektrikli araçlar, 2018’de daha fazla üretici tarafından benimsendi ve satışlar arttı. Tesla’nın Model 3’ü gibi modeller, elektrikli araçların erişilebilirliğini ve popülerliğini artırdı. Aynı zamanda, şarj altyapılarının gelişmesiyle daha fazla insan elektrikli araçları tercih etmeye başladı.

15. Kuantum bilgisayarlarında ilerleme Kuantum bilgisayarları, teorik düzeyde büyük bir potansiyel taşıyor. 2018’de, Google, IBM ve diğer şirketler, kuantum bilgisayarlarında önemli adımlar attılar. Bu teknolojilerin, geleneksel bilgisayarlardan çok daha hızlı ve verimli işlem yapabileceği düşünülüyor.

16. Apple’ın iPhone Xs ve iPhone Xr modellerinin tanıtılması Apple, 2018 yılında iPhone Xs ve iPhone Xr modellerini tanıttı. Bu telefonlar, daha güçlü işlemciler, gelişmiş kameralar ve daha büyük ekranlar sundu. Ayrıca, iPhone Xr modeli renkli seçenekleriyle dikkat çekti ve daha geniş kitlelere hitap etti.

17. Yapay zekâ destekli sağlık teşhis sistemlerinin gelişmesi Yapay zekâ, tıbbi görüntüleme ve sağlık teşhisi alanlarında 2018’de daha fazla kullanıldı. Örneğin, Google’ın yapay zekâ destekli derin öğrenme algoritması, göz hastalıklarını tespit etme konusunda başarılı sonuçlar verdi. Bu, sağlık hizmetlerinde daha doğru ve hızlı teşhisler yapılmasına olanak tanıdı.

18. Kişisel verilerin korunması için GDPR uygulamaları Avrupa Birliği, kişisel verilerin korunmasına yönelik Genel Veri Koruma Yönetmeliği (GDPR) uygulamasını 2018’de başlattı. Bu yasal düzenleme, dijital ortamda kişisel bilgilerin korunmasına yönelik büyük bir adım oldu ve teknoloji şirketlerinin veri kullanımında daha dikkatli olmalarını sağladı.

19. Akıllı gözlüklerin gelişmesi Google Glass’ın ardından 2018’de, akıllı gözlükler yeniden gündeme geldi. Özellikle Facebook, Oculus Rift VR gözlükleriyle sanal gerçeklik dünyasına daha fazla entegre olmaya başladı. Google ve diğer teknoloji firmaları, artırılmış gerçeklik (AR) uygulamalarıyla gözlükleri daha fazla kişisel cihaz haline getirmeyi hedefledi.

20. Endüstri 4.0 uygulamalarının yaygınlaşması Endüstri 4.0 teknolojileri, 2018’de üretim süreçlerinde büyük bir devrim yarattı. Otomasyon, yapay zekâ, IoT (Nesnelerin İnterneti) ve robotik teknolojiler, fabrikalarda daha verimli ve esnek üretim hatları kurulmasına olanak sağladı. Ayrıca, bu teknolojiler veri analitiği ile entegre edilerek üretim süreçlerini optimize etti.

21. Geleceğin bankacılığı: Dijital paralar ve fintech gelişmeleri 2018, dijital para birimlerinin, blockchain teknolojisinin ve fintech şirketlerinin yükseldiği bir yıl oldu. Öne çıkan dijital paralar arasında Bitcoin ve Ethereum bulunuyor. Bankalar, dijital ödeme sistemlerini geliştirirken, fintech şirketleri yeni ödeme çözümleri sunarak bankacılık dünyasında devrim yaratma potansiyeline sahip olduklarını gösterdiler.

22. Yapay zekâ ile doğal dil işleme (NLP) alanındaki ilerlemeler Yapay zekâ, doğal dil işleme (NLP) teknolojilerinde 2018’de önemli bir aşama kaydetti. OpenAI’nin GPT-2 ve Google’ın BERT modelleri, dil anlama ve metin oluşturma konusunda oldukça başarılı sonuçlar verdi. Bu tür modeller, otomatik çeviri, metin özetleme ve sohbet robotları gibi birçok alanda kullanılmaya başlandı.

23. Google’ın Duplex teknoloji ile sesli asistana doğal konuşma eklemesi Google, 2018’de sesli asistanı Duplex’i tanıttı. Bu teknoloji, kullanıcıların telefonla rezervasyon yaparken veya randevu alırken, yapay zekânın doğal ve insan benzeri bir sesle konuşabilmesini sağladı. Duplex, insan gibi konuşma yeteneğiyle büyük dikkat çekti.

24. Uzay turizmi için büyük adımlar 2018, uzay turizmi için önemli gelişmelerin yaşandığı bir yıl oldu. SpaceX ve Blue Origin gibi özel uzay şirketleri, ticari uzay yolculuklarına bir adım daha yaklaştı. Ayrıca, Virgin Galactic’in ilk insanlı uçuş denemeleri, uzay turizmi alanında büyük bir heyecan yarattı.

25. Biometrik kimlik doğrulama sistemlerinin artması Biometrik kimlik doğrulama teknolojileri, 2018’de büyük bir hızla yaygınlaştı. Akıllı telefonlar ve güvenlik sistemleri, parmak izi, yüz tanıma ve retina taraması gibi biyometrik verileri kullanarak güvenliği artırdı. Bu gelişmeler, kullanıcı doğrulama süreçlerini daha hızlı ve güvenli hale getirdi.

26. Akıllı şehirler için altyapı ve IoT çözümleri 2018 yılında, şehirlerin daha akıllı hale gelmesi için IoT tabanlı altyapılar geliştirildi. Akıllı aydınlatma sistemleri, trafik yönetimi ve enerji verimliliği gibi uygulamalar, şehir yaşamını daha verimli ve sürdürülebilir hale getirmeyi hedefledi.

27. 3D yazıcı teknolojisinin endüstriyel alanda kullanımı 3D yazıcılar, 2018’de yalnızca prototip değil, gerçek ürünlerin üretiminde de kullanılmaya başlandı. Özellikle otomotiv ve havacılık endüstrilerinde, daha hızlı ve ucuz üretim imkânı sunan 3D yazıcılar, tasarım süreçlerini hızlandırdı.

28. Facebook ve veri skandalları Facebook, 2018’de kullanıcı verilerinin kötüye kullanılmasıyla gündeme geldi. Cambridge Analytica skandalı, kişisel verilerin korunması ve sosyal medya şirketlerinin sorumluluğu konusunda dünya çapında büyük tartışmalara yol açtı. Bu gelişme, sosyal medya şirketlerinin daha dikkatli olmalarını ve daha fazla şeffaflık sağlamalarını gerektirdi.